FOINSE ÍOMHÁ, EPA

Tá seandálaithe Iodálacha tar éis 24 dealbh cré-umha álainne caomhnaithe a aimsiú sa Toscáin a chreidtear a théann siar go dtí ré na Róimhe ársa.

Thángthas ar na dealbha faoi na fothracha láibeacha de teach folctha ársa i San Casciano dei Bagni, baile ar bharr cnoic i gCúige Siena, thart ar 160km (100 míle) ó thuaidh den phríomhchathair Róimh.

Ag léiriú Hygieia, Apollo agus déithe Greco-Rómhánach eile, deirtear go bhfuil na figiúirí timpeall 2,300 bliain d'aois.

Dúirt saineolaí amháin go bhféadfadh an fionnachtain “stair a athscríobh”.

Is idir an 2ú hAois RCh agus an 1ú hAois AD an chuid is mó de na dealbha – a fuarthas faoi uisce faoi na folcadáin taobh le timpeall 6,000 bonn cré-umha, airgid agus óir. Ba í an ré seo tréimhse de “chlaochlú mór sa tSean-Thoscáin” agus an limistéar ag aistriú ón Etruscan go riail na Róimhe, a dúirt Aireacht chultúir na hIodáile.

Mhol Jacopo Tabolli, ollamh cúnta ó Ollscoil na nEachtrannach i Siena atá i gceannas ar an tochailt, go raibh na dealbha tumtha in uiscí teirmeacha i saghas deasghnátha. “Tugann tú don uisce mar tá súil agat go dtabharfaidh an t-uisce rud éigin ar ais duit,” a dúirt sé.

Tabharfar na dealbha, a bhí caomhnaithe ag an uisce, chuig saotharlann athchóirithe in Grosseto in aice láimhe, sula gcuirfear ar taispeáint iad i músaem nua i San Casciano.

Dúirt Massimo Osanna, ardstiúrthóir iarsmalanna stáit na hIodáile, go raibh an fhionnachtain ar an gceann is tábhachtaí ó na Cré-umhaí Riace agus “go cinnte ar cheann de na fionnachtana cré-umha is suntasaí a rinneadh riamh i stair na Meánmhara ársa”. Léiríonn na Cré-umhaí Riace – a thángthas orthu i 1972 – péire seanlaochra. Creidtear go dtéann siad siar go dtí thart ar 460-450 R.Ch.